Xalqın həmrəyliyinə və gələcəyinə xidmət edən dövlət siyasəti
Şərəfli tariximizin şanlı səhifələrindən biri, milli birliyin,
milli həmrəyliyin heç bir sərhəd, heç bir qorxu bilmədən birləşmə istəyi ilə
coşub çağladığı, 30 ildir Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik günü kimi qeyd
olunduğu 31 Dekabr tarixidir. Bu gün dünyanın 70-dən çox ölkəsində yaşayan
azərbaycanlılar tərəfindən böyük sevinclə qeyd olunur. Bu bayram müxtəlif
ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızla əlaqə qurmaq, onlar arasında birlik və
həmrəylik yaratmaq işində mühüm rol oynayır.
Həmrəylik günü milli birlik, Azərbaycana məhəbbət, milli-mənəvi dəyərlərimizə
hörmət, vətənə bağlılıq hisslərini özündə birləşdirir.
Son bir ildə sevincini və qürurunu hər gün yaşadığımız Böyük Zəfər hər bir kəsi
birləşdirən milli birliyimizin nəticəsidir. Bir daha bütün dünya gördü ki,
xalqımız ən ağır gündə birlik olub, həmrəy olub, yumruq olub bir nöqtəyə vura
bilir. Vətən müharibəsindəki qələbə milli birliyimizin səbəbidir. Bu gün cənab
Ali Baş Komandan İlham Əliyevin öz xalqının yanında olması, xalqın Ona
sarsılmaz inamının, etimadının göstəricisidir.
Hazırda Azərbaycan dinamik şəkildə inkişaf etmiş, ərazi bütövlüyünü təmin
etmiş, qalib bir ölkədir. Dünyanın hər bir ölkəsində yaşayan azərbaycanlı haqlı
olaraq fəxr edir ki, onun müstəqil, milli maraqlarına və dəyərlərinə sadiq
Azərbaycan adlı bir vətəni vardır.
Mayisə Xəlilova – Dəkkəoba kənd tam orta məktəbin direktor müavini
Dünya Azərbaycanlılarını birləşdirən Ulu Öndər Heydər Əliyev
Hər bir xalqın tarixi inkişafında mühüm rol oynayan əsaslı
amillərdən biri də milli birlik və həmrəylik ideyasıdır. Milli birliyə,
həmrəyliyə nail olmayan xalq heç vaxt müstəqil, azad yaşaya bilməz. Bu mənada,
dünya azərbaycanlılarını vahid milli ideologiya və həmrəylik ideyaları
ətrafında birləşdirən, Azərbaycan xalqının müstəqillik arzularını
gerçəkləşdirən, onu əbədi və dönməz edən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev
dünənimiz, bu günümüz və gələcəyimiz üçün böyük siyasi irs qoyub. 1991-ci il
dekabrın 16-da ulu öndərimizin rəhbərliyi ilə keçirilən Naxçıvan Muxtar
Respublikası Ali Məclisinin sessiyasında "31 Dekabr Dünya Azərbaycan
Türklərinin Həmrəylik və Birlik Günü haqqında” Qərarın qəbul olunması bunu bir
daha təsdiq edir.
Qərara əsasən, 1991-ci ilin son günü – 31 dekabrda həmrəylik bayramı ilk dəfə
muxtar respublikada qeyd edildi. Dünya azərbaycanlılarının birlik və həmrəyliyi
istiqamətində atılmış ilk addım olan bu bayram xalqımızın vahid ideologiya
ətrafında birləşməsində mühüm rol oynadı.
Hər bir azərbaycanlı üçün doğma Vətənimiz ana qucağı kimi isti, ata əli kimi
möhkəm və əmin bir məkandır. Bu yüksək dəyərləri bizə aşılayan isə Vətən
sevgisi, milli mənsubluq duyğusudur. Bunu yaradan və kütləviləşdirən isə milli
ideologiyamız və həmrəylik ideyalarıdır. Nə qədər ki bütün dünyada yaşayan
azərbaycanlılar həmrəydir, Azərbaycançılıq ideologiyası ətrafında sıx
birləşmişik, heç bir qüvvə bizi sarsıda bilməyəcək.
Vəfa Xəlilli – Gəncliyə Dəstək İctimai Birliyinin sədri
DÜNYA AZƏRBAYCANLILARININ HƏMRƏYLİYİ TARİXİ QƏLƏBƏMİZİ DAHA İNAMLI ETDİ
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi, onların təşkilatlanması
prosesini daim diqqət mərkəzində saxlayan Ulu Öndər Heydər Əliyev həmrəylik
gününü təsis etməklə xalqın birləşməsinə və ideoloji həmrəyliyinə müvəffəq
olmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin 1991-ci il dekabrın 6-da
Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçirilən iclasında 31 dekabrın dünya
azərbaycanlılarının həmrəyik bayramı kimi qeyd olunması barədə qərar qəbul
edilib.
2001-ci il noyabr ayının 9-10-da Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı
keçirilib. Bu Qurultay soydaşlarımızın milli şüurunun güclənməsinə, müxtəlif
ölkələrdə mövcud olan azərbaycanlı icmaların mütəşəkilliyinin və fəallığının
artmasına təsir göstərdi. Qurultaydan sonra Ümummilli Lider Heydər Əliyevin
2002-ci il 5 iyul tarixli Fərmanı ilə xaricdə yaşayan soydaşlarımızla
əlaqələrin genişləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi məqsədilə Xarici ölkələrdə
Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (hazırda Diasporla İş üzrə
Dövlət Komitəsi) yaradılması, həmin il dekabrın 27-də isə, "Xaricdə yaşayan
azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında " Qanunun qəbul edilməsi dünya
azərbaycanlılarının milli birliyi və təşkilatlanması prosesini daha da
sürətləndirdi.
Həmrəylik günü milli birlik, Azərbaycana məhəbbət, milli-mənəvi dəyərlərimizə
hörmət, Vətənə bağlılıq hisslərini özündə təcəssüm etdirir. Dünya
azərbaycanlıları yaşadıqları ölkələrin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni
həyatında daha fəal rol oynayır, respublikamızla qarşılıqlı əlaqələrin
genişləndirilməsinə böyük töhfə verir. Soydaşlarımız yaşadıqları ölkələrdə
Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında , zəngin mədəni
irsimizin təbliğində, erməni lobbi dairələrinin ideoloji təxribatlarının
qarşısının alınmasında böyük rol oynayırlar. Onlar Azərbaycan dövlətinin
göstərdiyi hərtərəfli köməklik sayəsində qardaş və dost xalqların lobbi və
diaspora təşkilatları ilə səmərəli əməkdaşlığın qurulması nəticəsində bu sahədə
təsirli tədbirlər həyata keçirir, Azərbaycanın tarixini nəsillərdən- nəsillərə
ötürürlər.
Ulu Öndərin milli həmrəylik sahəsində siyasətini uğurla davam etdirən
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin "Dünya azərbaycanlılarının
II qurultayının keçirilməsi haqqında” 2006-cı il 8 fevral tarixli Sərəncamına
uyğun olaraq, həmin ilin martın 16-da Bakıda keçirilən növbəti Qurultay xaricdə
yaşayan azərbaycanlıların diaspordan lobbiyə çevrilməsi istiqamətində yeni
addım olmuş, Azərbaycanla bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması
istiqamətində çox böyük rol oynamışdır. Azərbaycan diaspor təşkilatlarının
fəaliyyətinə dəstək vermək, onların maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək,
milli-mənəvi dəyərlərimizi inkişaf etdirmək və dünyada daha geniş tanıtmaq,
xaricdə yaşayan azərbaycanlıların sosial müdafiəsini gücləndirmək və bu sahəyə
dövlət dəstəyinin ünvanlılığını təmin etmək məqsədilə cənab Prezident İlham
Əliyevin 2018-ci il 6 iyul tarixli Fərmanı ilə Diasporla İş üzrə Dövlət
Komitəsinin tabeliyində Azərbaycan Diasporuna Dəsdək Fondu yaradıldı. Prezident
İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə 2019-cu ildə "Diaspor fəaliyyətində xidmətə görə”
Azərbaycan Respublikasının medalı təsis edildi.
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi 27 sentyabr 2020-ci il tarixində başlayan
və 44 gün davam edən Vətən müharibəsi zamanı öz sözünü ən yüksək səviyyədə dedi
və tarixi Qələbəmizi daha inamlı etdi. Müqəddəs Vətən müharibəsi zamanı xaricdə
yaşayan azərbaycanlıların düşmənin və anti-Azərbaycan qüvvələrin müxtəlif
formada təzahür edən məkirli təxribatlarına qarşı cəsarətli etirazları və
çıxışları, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması işində
fədakar xidmətləri Qələbəmizə layiqli töhfə olmuşdur.
ADİL RƏHİMOV – təqaüddə olan ziyalı
ULU ÖNDƏRİN MİLLİ HƏMRƏYLİK SAHƏSİNDƏ XİDMƏTLƏRİNİ UĞURLA
DAVAM ETDİRƏN PREZİDENT İLHAM ƏLİYEVİN EFFEKTİV SİYASƏTİ
2003-cü il oktyabrın 1-də ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan
xalqına müraciət edərək öz namizədliyini siyasi varisi İlham Əliyevin xeyrinə
geri götürdüyünü bildirdi: "Üzümü Sizə – həmvətənlərimə tutaraq, qarşıdan gələn
Prezident seçkilərində Prezidentliyə namizəd, mənim siyasi varisim, Yeni
Azərbaycan Partiyası sədrinin I müavini İlham Əliyevi dəstəkləməyə çağırıram.
O, yüksək intellektli, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və
iqtisadiyyatını gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir. Sizi
əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərbaycan Partiyası bundan sonra
da xalqımızın ən layiqli övladlarını öz ətrafında sıx birləşdirərək, Azərbaycan
dövlətinin inkişafı və xalqımızın firavanlığı yolunda çox işlər görəcəklər.
İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları,
işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən
ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm”.
Təsadüfi deyildir ki, ulu öndərin böyük etimad göstərdiyi İlham Əliyev 15
oktyabr 2003-cü il tarixdə keçirilmiş seçkilərdə 76 faizdən çox səslə
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. Bununla da xalq öz səsini ulu
öndər Heydər Əliyev siyasətinin davam etdirilməsinə və ölkədə sabitliyin
qorunmasına vermişdir. Beləliklə, Azərbaycan xalqı İlham Əliyevi Prezident
seçməklə öncə Heydər Əliyevin siyasi kursuna səs verdi. Bu siyasi kursa
sadiqliyini nümayiş etdirən xalqımız ümummilli liderə sevgisini və inamını bir
daha sübut etdi. Azərbaycan xalqı sülhün, əmin-amanlığın, tərəqqinin,
inkişafın, quruculuğun və sabitliyin tərəfində olduğunu nümayiş etdirdi, ölkədə
bu siyasətə alternativin olmadığını göstərdi. İlham Əliyev siyasi peşəkarlıqla
Prezidentliyinin ilk ilindən ölkədə dayanıqlı inkişaf üçün əsaslı addımlar
atıb. Nəticədə müstəqilliyimiz və ideoloji dayaqlarımız daha da
möhkəmləndirildi, vətəndaş həmrəyliyi bərqərar olundu, milli maraqların
qorunması təmin olundu. Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü siyasət Azərbaycanın
müttəfiqlərinin və dostlarının sayını artırdı.
Cənab Prezident İlham Əliyev xalqa verdiyi vədləri bütünlüklə yerinə yetirib.
Azərbaycana Prezident kimi rəhbərlik etdiyi 18 ildə ölkəmizin bütün sahələrdə
sürətli inkişafına nail olunub, insanların rifah halı daha da yaxşılaşıb.
Azərbaycanın siyasi, iqtisadi imkanları genişləndirilib, ölkəmizin beynəlxalq
arenadakı mövqeləri möhkəmləndirilib və 30 il ərzində pozulmuş ərazi
bütövlüyümüz bərpa edilib. Təqdirəlayiq haldır ki, bu gün regionda
reallaşdırılan bütün beynəlxalq, irimiqyaslı layihələr Azərbaycanın iştirakı və
milli maraqlarının nəzərə alınması ilə həyata keçirilir.
Prezident İlham Əliyevin xalqımız qarşısındakı misilsiz xidmətlərindən bəhs
edərkən demokratik inkişaf, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğunda
əldə olunan nailiyyətlər xüsusi vurğulanmalıdır. Məhz demokratik inkişaf
yolunda həyata keçirilən sistematik tədbirlərin qanunauyğun nəticəsi kimi Azərbaycanda
mükəmməl siyasi sistem bərqərar olunub.
2003-cü ildən etibarən Prezident İlham Əliyevin apardığı sosial siyasətin
mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır. Dövlət başçısının iqtisadiyyatın
inkişafı və insanların sosial rifah halının yüksəldilməsi istiqamətində atdığı
ardıcıl və effektiv addımlar bunu bir daha təsdiqləyir. Azərbaycan
Prezidentinin imzaladığı fərman və sərəncamlar əsasında həyata keçirilən sosial
layihələr vətəndaşlarımızın yaşayış səviyyəsinə öz müsbət təsirini göstərir.
Cənab Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti sayəsində Azərbaycanın
hərtərəfli inkişaf edib, xalqımızın firavan həyatı, ölkənin 30 ilə yaxındır ki,
pozulmuş ərazi bütövlüyünün bərpası təmin olunub. Buna görə hər bir atılan
addım Azərbaycanı Qarabağın azadlığına yaxınlaşdırırdı. Bütün istiqamətlərdə
qazanılan uğurların, əldə edilən nailiyyətlərin bir hədəfi var idi – işğal
altında olan torpaqlarımızın düşməndən azad edilməsi və Azərbaycanın bütün
sərhədləri boyunca bayrağımızın dalğalanması. 2020-ci ilin 27 sentyabrında
başlanan Vətən müharibəsi Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qətiyyəti, xalqın
birliyi və Ordumuzun gücü nəticəsində Zəfərlə sona çatdı. Müzəffər Ali Baş
Komandan İlham Əliyev Prezident kimi 17 illik gərgin əməyinin nəticəsində
Azərbaycanı ərazi bütövlüyünə qovuşdurdu, xalqımızı dünyada mübariz, döyüşkən,
həmrəy və müzəffər xalq kimi tanıtdı.
Qazanılmış Qələbə müstəqillik tariximizin ən parlaq səhifəsi hesab olunur.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin indi böyük dövlət xadimi və Azərbaycan
xalqının lideri kimi əsas missiyası dövlətin və xalqın gücü ilə düşmənin viran
qoyduğu işğaldan azad edilən şəhər və kəndlərimizin yenidən qurulması, öz
yurd-yuvalarından didərgin düşən soydaşlarımızın evlərinə qaytarılmasıdır. Bu
qayıdış Böyük Qayıdış olmaqla təkcə azərbaycanlıların Qarabağa deyil, vaxtilə
deportasiya edildikləri bütün tarixi torpaqlarına qayıdışını əhatə edəcəkdir.
İndi Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin böyük uzaqgörənliklə
qurduğu strategiya Azərbaycan dövlətini daha qüdrətli, Azərbaycan xalqını daha
güclü, Azərbaycan bayrağını daha uca etməyə hədəflənib. Böyük Qələbənin
nəticəsində yaradılmış yeni reallıq Qarabağın bərpası və inkişafını nəzərdə
tutan Böyük Qayıdış strategiyasının tükənməz aktuallığını təmin edir. Sözügedən
strategiya yeni infrastrukturun yaradılması ilə yanaşı, işğaldan azad olunmuş
ərazilərin ümumən regionun yeni inkişaf modelinə çevirməkdən ibarətdir.
Xanım İmanova – Zərdab rayon Heydər Əliyev Mərkəzinin muzey bələdçisi
Həmrəylik günü milli birlik, Azərbaycana məhəbbət, milli-mənəvi dəyərlərimizə hörmət, Vətənə bağlılıq hisslərini özündə təcəssüm etdirir.
1991-ci il dekabrın 16-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali
Məclisinin Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçən iclasında 31 dekabrın dünya
azərbaycanlılarının həmrəylik bayramı kimi qeyd olunması barədə qərar qəbul
edilib. Ali Məclis bununla bağlı qanunvericilik aktının qəbul olunması üçün
ölkə parlamentinə – Ali Sovetə müraciət edib. Dekabrın 25-də Azərbaycan
Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurası müraciəti nəzərə alaraq, dekabrın
31-nin Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü elan olunması barədə qanun
qəbul edib.
2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı
keçirilib. Qurultay soydaşlarımızın milli mənlik şüurunun güclənməsinə, müxtəlif
ölkələrdə azərbaycanlı icmalarının mütəşəkkilliyinin və fəallığının artmasına
təsir göstərib. Bu, ölkənin ictimai-siyasi həyatında yeni bir hərəkat, dövlət
siyasətinin yeni bir istiqaməti idi. Həmin qurultayda Ulu Öndərin böyük
iftixarla söylədiyi "Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən
azərbaycanlıyam!” kəlamı isə dillər əzbərinə çevrilib.
Qurultaydan sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin 2002-ci il 5 iyul tarixli
Fərmanı ilə xaricdəki soydaşlarımızla əlaqələrin genişləndirilməsi və inkişaf
etdirilməsi məqsədilə Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət
Komitəsinin (hazırda Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi) yaradılması, həmin il
dekabrın 27-də isə soydaşlarımızla bağlı dövlət siyasəti haqqında Qanunun qəbul
edilməsi dünya azərbaycanlılarının milli birliyi və təşkilatlanması prosesini
daha da gücləndirib.
Yorulmaz fəaliyyəti ilə Heydər Əliyev siyasi fəlsəfəsinə, onun liderlik
məktəbinə söykənən Prezident İlham Əliyev Ulu Öndərin bu sahədəki xidmətlərini
uğurla davam etdirir. Dövlətimizin başçısının "Dünya azərbaycanlılarının II
Qurultayının keçirilməsi haqqında” 2006-cı il 8 fevral tarixli Sərəncamına
uyğun olaraq, həmin il martın 16-da Bakıda keçirilən növbəti mötəbər toplantı
xaricdə yaşayan azərbaycanlıların diaspordan lobbiyə çevrilməsi istiqamətində
yeni addım olub, ölkəmizlə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması
işində əhəmiyyətli rol oynayıb.
Həmrəylik günü milli birlik, Azərbaycana məhəbbət, milli-mənəvi dəyərlərimizə
hörmət, Vətənə bağlılıq hisslərini özündə təcəssüm etdirir.
Dövlətimizin diaspor siyasəti, həmvətənlərimizin birlik və həmrəyliyinin
möhkəmləndirilməsi, onların daha mütəşəkkil formada təşkilatlanması prosesi
özünün yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Artıq dünya azərbaycanlıları yaşadıqları
ölkələrin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni həyatında daha fəal rol
oynayır, respublikamızla qarşılıqlı əlaqələrin genişlənməsinə böyük töhfə
verir, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında, zəngin
mədəni irsimizin təbliğində, təcavüzkar erməni dairələrinin ideoloji
təxribatlarının qarşısının alınmasında qətiyyət nümayiş etdirirlər. Onlar
Azərbaycan dövlətinin dəstəyi sayəsində qardaş və dost xalqların lobbi və
diasporları ilə səmərəli əməkdaşlığın qurulması sahəsində təsirli tədbirlər
həyata keçirir, Azərbaycanın, xalqımızın tarixini yazır və
nəsillərdən-nəsillərə ötürürlər.
Nailə Əliyeva Zərdab Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru
Həmrəylik qrup, yaxud etnosun birliyidir.
Tarixin hökmü ilə Azərbaycan XX əsrdə ikinci dəfə müstəqilliyinə
keçən əsrin 90-cı illərində qovuşdu. Həmin dövrün özünəməxsus sosial, siyasi,
geosiyasi, iqtisadi və mədəni xüsusiyyətləri vardı. SSRİ mövcud olduğu müddətdə
milli respublikalarda cəmiyyətin birliyi sovet ideologiyası əsasında təmin
edilirdi. Bu zaman milli ideya məsələsi qaldırılmırdı – insanlar özlərini sovet
vətəndaşı kimi identifikasiya edirdilər. Biz bu modelin üstün və zəif cəhətləri
üzərində dayanmaq istəmirik. Burada əhəmiyyətlisi sovetlər dağıldıqdan sonra
müstəqilliyini əldə etmiş ölkələrdə sosial birliyin, vəhdətin və həmrəyliyin
necə təmin edilməsidir. Bax, bu aspektdə vahid SSRİ-də cəmləşmiş respublikalar
fərqli yollar seçdilər. Azərbaycanın təcrübəsi onların sırasında ən uğurlu
kursun seçildiyini göstərir.
Məsələnin fəlsəfi-sosial aspektləri analiz edilib. Lakin problem dövlətçilik
baxımından o dərəcədə aktual və mürəkkəbdir ki, araşdırmaların davam
etdirilməsi böyük zərurətdir. Həmin kontekstdə azərbaycanlıların həmrəyliyi
məsələsi son dərəcə önəmli və üzərində düşünülməli faktor olaraq qəbul
edilməlidir. Bunun vacibliyini dərk etmək üçün "həmrəylik” anlayışının fəlsəfə
və elmdə işlədilən mənalarına qısa nəzər salaq. Biz başlıca olaraq "sosial
həmrəylik” termini üzərində dayanacağıq.
Həmrəylik qrup, yaxud etnosun birliyidir. O, maraqların vəhdətindən yaranır,
eyni zamanda, özü maraqların birliyini formalaşdırır. Buraya qarşılıqlı
anlaşma, normalar və vəzifə ümumiliyi daxildir. Yekun olaraq, həmrəylik
cəmiyyətdə insanları vahid orqanizmdə birləşdirmək üsulu kimi təsəvvür edilə
bilər.
Bu problemin mühüm tərəflərindən biri həmrəyliyin fərqli cəmiyyətdə fərqli
məzmun kəsb etməsindən ibarətdir. İbtidai cəmiyyətlərdə həmrəylik başlıca
olaraq qohumluq əlaqələri üzərində qurulur. Müasir cəmiyyətlər üçün isə
müxtəlif meyarlar mövcuddur. Burada konkret cəmiyyətin tarixi təkamülü, milli
mentalitetin özəllikləri, siyasi sistemin xüsusiyyətləri, ölkənin yerləşdiyi
regionun geosiyasi fərqlilikləri, tarixi-coğrafi faktorlar və s. rol oynayır.
Sosioloq Emil Dürkheymə görə, sosial həmrəylik növü cəmiyyətin tipləri ilə
tənzimlənir. Hər cəmiyyətə uyğun həmrəylik modeli ola bilər. Deməli, həmrəylik
tarixi xarakterlidir – hər tarixi məqam üçün müvafiq birlik forması tapmaq
lazımdır. Buna nail olmadıqda yaxşı birlik modeli belə cəmiyyəti çətin
vəziyyətlərə sala bilər.
Müasir cəmiyyətlərdə həmrəyliyi təmin etmək üçün xüsusi birləşdirici
mexanizmlər olmalıdır. O, əsas olaraq uyğun ideoloji konseptlə bağlı olur.
İdeologiya başqa faktorlarla yanaşı, etnosun dünyanın bütün guşələrində olan
nümayəndələri arasında birlik yaratmağa imkan verir. Bu səbəbdən müasir
cəmiyyətlər üçün düzgün ideoloji konsepsiyanın müəyyənləşdirilməsi həm müstəqil
dövlətçilik, həm də vətəndaş cəmiyyəti formalaşdırmaq aspektlərində strateji
əhəmiyyət kəsb edir.
Elyurə Məmmədova-Rayon mədəniyyət mərkəzinin direktoru
Azərbaycançılıq: həmrəyliyin üç aspekti işığında
Azərbaycanlıların həmrəylik modelinin müəllifi Ulu Öndər Heydər
Əliyevdir. Məhz Ümummilli Liderin birbaşa təşəbbüsü və konkret addımları
sayəsində dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin təmini məsələsi öz həllini
tapıb. Bu proses Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin "Dünya
azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü haqqında” 1991-ci il 16 dekabr
tarixli qərarı ilə dekabrın 31-nin dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü
elan edilməsi nəticəsində başlayıb. Sonra Azərbaycan Milli Məclisi həmin qərarı
bütövlükdə ölkə miqyası üçün qəbul edib. Beləliklə, uzun və azərbaycanlıların
birləşməsi baxımından çox şərəfli olan bir yola çıxılıb.
Azərbaycanlıların həmrəylinin əsas prinsipləri yığcam şəkildə Heydər Əliyevin
aşağıdakı fikirlərində ifadə olunub: "Harada olursa-olsun azərbaycanlıların
birlikdə, bərabər olması əsas şərtlərdən biridir. Biz çalışırıq ki,
Azərbaycanın daxilində bütün qüvvələri toplayaq. Eyni zamanda, Azərbaycandan
kənarda yaşayan azərbaycanlılar da öz qüvvələrini toplamalıdırlar. Ayrı-ayrı
qüvvələrin, qrupların arasında fikir müxtəlifliyi ola bilər. Bu, təbii haldır.
Ancaq Azərbaycanın müstəqilliyini qorumaq, ərazi bütövlüyünü saxlamaq üçün hamı
bütün başqa fikirləri kənara qoyub birləşməli, bir hədəfə vurmalı, bir məqsədə
xidmət etməlidir”.
Burada müasir mərhələdə Heydər Əliyevin azərbaycanlıların həmrəyliyinə verdiyi
məzmunun təməl şərtləri əks olunub. Bunlar bütövlükdə azərbaycançılıq
ideologiyasının müddəalarıdır. Azərbaycançılıq başqa məsələlərlə yanaşı,
həmrəylik konsepsiyasının da əsas ideya mənbəyidir. Bunlardan çıxış edərək
yuxarıda vurğulanan məqamları aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar.
Birincisi, azərbaycanlıların həmrəylik məsələsi Azərbaycan Respublikasının
siyasi-coğrafi sərhədlərini aşır. Buraya dünyanın bütün regionlarında yaşayan
azərbaycanlılar daxildir. Yəni azərbaycanlıların vahid millət kimi birliyi və
bərabərliyi məsələsi qoyulub. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan xalqının və
dövlətinin gələcəyi ilə bağlı məsuliyyəti harada yaşamasından asılı olmayaraq
bütün azərbaycanlılar daşıyırlar. Bu prinsipin strateji mənası böyükdür. Çünki
tarixdə ilk dəfə olaraq müstəqil dövlət məsələsi həmrəylik kontekstində bu cür
lakonik və dəqiq şəkildə qoyulub.
Azərbaycanın müstəqilliyi birbaşa millətin birliyinin təmini ilə bağlıdır. Onu
deyək ki, həmin məqam Avropa milli dövlətçiliyinin inkişafında mühüm rol
oynayıb. Məsələn, Yurgen Habermas millətin formalaşmasında onun hər bir üzvünün
digərini yaxından hiss etməsinin həlledici rol oynadığını vurğulayıb.
Azərbaycanda Heydər Əliyev həmrəylik məsələsini məhz bu aspektdə
aktuallaşdırıb. Bu, həm də yeni tarixi şəraitdə milli həmrəyliyə nail olmanın
yeni üsulu kimi dərk edilməlidir. Çünki əvvəlcə Çar Rusiyası, sonra isə SSRİ
dönəmlərində ayrıca millətin həmrəyliyi, yaxud birliyi məsələsi qətiyyən qoyulmurdu.
Bu da məntiqi olaraq eyni etnosa mənsub olanlar arasında dəyişən tarixi
şəraitdə kollektivçiliyin əsaslanacağı mexanizmlərə kölgə salmışdı. Dünya
azərbaycanlılarının həmrəyliyi gününün təsis edilməsi bu baxımdan milli birlik
məsələsini Ulu Öndərin uğurlu model əsasında rituallaşdırması anlamına gəlir.
Deməli, həmin tarix adi yaddaş deyil, tarixin indiki mərhələsində
azərbaycanlıların vahid orqanizmdə birləşməsi fəlsəfəsinin başlıca prinsipidir.
Rəmzi Şirinov-YAP Zərdab rayon təşkilatının Gənclər Birliyinin sədri
Diaspor quruculuğu: dörd qurultay və azərbaycanlılar qarşısında duran əsas vəzifələr
Həmrəylik ideyasının reallaşması üçün dünyanın bütün guşələrində
yaşayan azərbaycanlıların vahid təşkilati strukturda birləşməsi şərtdir. Bu
səbəbdəndir ki, Ulu Öndər Azərbaycan diaspor təşkilatlarının yaradılması və
onların səmərəli fəaliyyətinə böyük önəm verirdi. Prezident İlham Əliyev həmin
xətti hazırda uğurla inkişaf etdirir. Həyata keçirilən tədbirlərin məzmunundan
bu məqamları dolğun surətdə görmək mümkündür.
İndiyə qədər dünya azərbaycanlılarının dörd qurultayı keçirilib. Birinci
qurultayın yadda qalan ən vacib məqamı Ulu Öndər Heydər Əliyevin proqram
xarakterli nitqi oldu. Heydər Əliyev nitqində dünya azərbaycanlıları arasında
milli birliyin və həmrəyliyin təmin edilməsinə xüsusi yer vermişdi. Ümummilli
Lider Azərbaycan dövləti ilə dünya azərbaycanlılarının əlaqələrinin
möhkəmləndirilməsini qabarıq şəkildə qurultay iştirakçılarının diqqətinə
çatdırmış, bunlarla yanaşı, Azərbaycan dilinin və milli-mənəvi dəyərlərimizin
qorunub saxlanılması, inkişaf etdirilməsi zərurətini də məntiqi sübutlarla
ifadə etmiş, bütün bunların həyata keçirilməsi üçün isə səylərin
birləşdirilməsinin lazım gəldiyini əsaslandırmışdı.
Həmin qurultayda qarşıya qoyulan vəzifələrin səmərəli reallaşması zərurəti bir
qədər sonra Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət
Komitəsinin (indiki Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi) yaradılmasına zəmin
formalaşdırdı. Bununla Azərbaycanın diaspor siyasəti sistemli və davamlı forma
aldı.
İkinci qurultay Prezident İlham Əliyevin 8 fevral 2006-cı il tarixli sərəncamı
ilə 2006-cı il martın 16-da Bakı şəhərində keçirildi. Həmin tədbir diaspor
quruculuğu işinə və milli həmrəyliyimizin möhkəmlənməsinə yeni təkan verdi.
Qurultayda Azərbaycan diasporunun hazırkı vəziyyətinin ciddi təhlili əsasında
bu sahədə çalışan təşkilatların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsinin vacibliyi
əsaslandırıldı. İnformasiya sahəsində fəaliyyətin gücləndirilməsi, başqa
xalqların diaspor təşkilatları ilə əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri
xüsusilə önə çəkildi.
2008-ci ildə Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurasının qəbul etdiyi
"Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyası” diasporun fəaliyyət
istiqamətlərini müəyyən edən konseptual sənəddir. Sənəddə Heydər Əliyevin
müəyyənləşdirdiyi kurs əsasında diasporun üzərinə düşən vəzifələr öz əksini
tapıb. Burada Azərbaycan xalqının özünüdərk prosesi, milli-mənəvi dəyərləri və
müasir inkişaf səviyyəsi təhlil edilib. Bundan başqa, soydaşlarımızın
yaşadıqları ölkələrin cəmiyyətlərinə inteqrasiyası perspektivləri analiz olunub
və qarşıda duran vəzifələr müəyyənləşdirilib.
Dünya Azərbaycanlılarının üçüncü qurultayı 2011-ci il iyul ayının 5-6-da Bakı
şəhərində təşkil edildi. Qurultayda Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə
Şurasının fəaliyyətinin yenidən təşkili qərara alındı. Qurultay Şuranın
fəaliyyətini davam etdirmək barədə qərar qəbul etdi.
Nəhayət, 2016-cı ilin iyun ayında keçirilən dünya azərbaycanlılarının dördüncü
qurultayı azərbaycanlıların vahid və monolit qüvvə kimi təşkilatlanması
prosesinin respublikanın xarici siyasətində prioritet istiqamətlərdən birinə
çevrildiyini təsdiqlədi. Prezident İlham Əliyev tədbirdəki çıxışında müasir
dünyanın informasiya məkanına çıxmaq kimi yeni strateji xətti müəyyənləşdirdi.
Səbuhi Kərimov-YAP Zərdab rayon təşkilatının aparat rəhbəri
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü
31 dekabr – bu gün Azərbaycan xalqının tarixində ən yadda qalan,
ən şərəfli günlərdən biri – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günüdür. Bu
günün əsası 1989-cu ildə Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə İranın
Azərbaycan sərhədinin dağıdılması ilə qoyulub. Uzun zaman bir-birinə həsrət
qalan Azərbaycan millətinin Arazın hər iki sahilində sərhəd yürüyüşü – Şimali
vəCənubiAzərbaycan arasındakı sərhəd dirəklərini yıxması, o taylı –
bu taylı millətin həftələrlə Araz qırağında gecə-gündüz birləşmək şüarı əslində
azərbaycanlıların bir millət olduğunu dünya çapında bir daha canlandırmağa və
Azərbaycanı bütövləşdirməyə cəhd idi. Həmrəylik günü bu birləşmək istəyinin
simvolik nişanıdır.
1991-ci ilin 16 dekabrında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri
ümummmilli lider Heydər Əliyev dünya Azərbaycanlılarının birliyini yaratmağın
əhəmiyyətini nəzərə alaraq dekabrın 31-ni Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi
Günü elan etdi. Sonra bu təşəbbüs mərkəzi hakimiyyətin də dəstəyini qazandı və
artıq bütün Azərbaycanlılar rəsmən bu günü bayram kimi qeyd edir.
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü— Azərbaycan millətinin birlik
şüarının simvolik günüdür. Bu bayram dünyanın 70-dən çox ölkəsində yaşayan 50
milyondan artıq azərbaycanlılarla əlaqələr qurmaq, onlar arasında birlik və
həmrəylik yaratmaq işində mühüm rol oynayır. Dünya Azərbaycanlılarının
Həmrəylik gününün qeyd edilməsi bütün dünya azərbaycanlıları tərəfindən artıq
bir zərurətə və mənəvi ehtiyaca çevrilmişdir. Həmrəylik günü Azərbaycan
diasporu üçün ən mühüm bayrama çevrilib. İndi həmrəylik gününü hətta
milliyyətcə azərbaycanlı olmayıb, lakin Azərbaycanda doğulub böyümüş,
Azərbaycan əsilli diaspor nümayəndələri də qeyd edirlər.
Elvin Xəlilov-Əlvənd kənd tam orta məktəbin direktoru
Dünya azərbaycanlılarını birləşdirən Ulu Öndər Heydər Əliyev
Xalqımız, eləcə də dünyanın müxtəlif ölkələrində məskunlaşmış
soydaşlarımız, hər il dekabrın 31-ni Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik
Gününü böyük həvəs və coşqu ilə qeyd edir. Bu bayram ildən-ilə daha geniş
vüsət alır, daha geniş şəkildə keçirilir. Azərbaycanı özünə tarixi Vətən bilən
hər bir şəxsin həmrəylik nümayiş etdirməsi qürurvericidir.
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi, onların təşkilatlanması prosesini daim
diqqət mərkəzində saxlayan Ümummilli Liderimiz, dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin
uzaqgörənliyini, xalqı öz ətrafında birləşdirməyə qadir olduğunu nümayiş
etdirdi. Ümummilli Liderimiz 31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü
münasibətilə xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımıza müraciətlərindən birində
deyirdi: "Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün dövlət bayramı kimi qeyd
edilməsi xalqımızın milli azadlıq mübarizəsinin məntiqi nəticəsi olaraq artıq
xoş ənənəyə çevrilmişdir. Qədim və zəngin tarixə malik olan Azərbaycan xalqının
dirçəlişini, tərəqqisini və milli birliyini əks etdirən, onu müstəqil
dövlətçilik uğrunda müqəddəs və məsuliyyətli mübarizəyə səfərbər edən həmrəylik
günü hər bir azərbaycanlı üçün inam və ümid anıdır. Hal-hazırda dünyanın
müxtəlif ölkələrində milyonlarla soydaşımız yaşayır, işləyir, fəaliyyət
göstərir. Buna baxmayaraq, onların milli-mənəvi varlığını yaşadan yeganə bir
dövlət var. Bu, müstəqil, suveren Azərbaycan Respublikasıdır. Dünya
azərbaycanlılarının birliyi və həmrəyliyi ideyasının əsasını da məhz Azərbaycan
dövlətçiliyinə, xalqımızın dilinə, dininə, milli-mənəvi varlığına və ümumbəşəri
dəyərlərə hörmət, onların daim qorunmasına, yaşamasına qayğı təşkil edir”.
Azərbaycançılıq amalının şüurlara və qəlblərə hakim kəsilməsinə yönələn
uzaqgörən dövlət siyasəti həyata keçirilir, xarici ölkələrdəki Azərbaycan
icmaları ilə əlaqələr gücləndirilir. Bu istiqamətdə görülən işlərin bir
nəticəsi də budur ki, dünya azərbaycanlıları milli mənlik şüuru əsasında sıx
birləşməyin əhəmiyyətini indi daha dərindən dərk edirlər. Azərbaycan diaspor
təşkilatları inkişaf edib möhkəmlənir, soydaşlarımızın və həmvətənlərimizin
siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni hüquqlarının müdafiəsi işinə daha yaxından
qoşulurlar. Onlar yaxşı anlayırlar ki, Azərbaycan xalqının varlığı və gələcəyi,
milli dövlətçiliyimizin əbədi olması dünya azərbaycanlılarının birliyindən və
mütəşəkkilliyinin təminatçısıdır.
Nağıyev Abbas – Dəli Quşçu kənd Ağsaqqallar şurasının sədri
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi siyasətinin institutlaşdırılması
31 dekabr tarixinin bütün dünya azərbaycanlılarının birlik,
həmrəylik günü kimi hər il böyük təntənə və qürur hissi ilə qeyd olunduğunu
bildirən Ulu Öndərin siyasi kursunun layiqli davamçısı, Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev demişdir: "Dünya
azərbaycanlılarının həmrəyliyi və birliyi üçün Ulu Öndər çox böyük səylər
göstərmişdir. Hələ 1991-ci ildə Naxçıvanda onun təşəbbüsü ilə 31 Dekabr Dünya
Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü” kimi elan edilmişdir.
Dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımızın müstəqil Azərbaycan
Respublikası ilə əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsi, onların birliyinin və
həmrəyliyinin təmin olunması məqsədilə 2001-ci il mayın 23-də Heydər Əliyevin
imzaladığı sərəncamla 2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakıda Dünya
Azərbaycanlılarının I qurultayı keçirildi. Qurultayda dərin məzmunlu nitq
söyləyən ulu öndər Heydər Əliyev dünya azərbaycanlılarının milli
birliyinin və həmrəyliyinin təmin edilməsi, Azərbaycan dövləti və dünya
azərbaycanlılarının əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi, qarşıya çıxan problemlərin
həllində səylərin birləşdirilməsi zərurəti, o cümlədən, ana dilinin,
milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılması, inkişaf etdirilməsi haqqında
fikirlərini bildirdi.
"Hər bir insan üçün onun milli mənsubiyyəti onun qürur mənbəyidir. Mən həmişə
fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam!” – müdrik rəhbərin
bu kəlamları hər bir həmvətənimiz üçün milli qürur rəmzinə çevrilmişdir. Dahi
şəxsiyyətin dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin, birliyinin təmin edilməsi
ilə bağlı ideyaları bu gün də aktualdır.
Dövlət başçısının imzaladığı sərəncamlarla Bakı şəhərində 2006-cı il martın
16-da Dünya Azərbaycanlılarının II, 2011-ci il iyulun 5-6-da III,
2016-cı il iyunun 3-4-də isə IV qurultayının keçirilməsi diaspor quruculuğu
işinə əsaslı töhfə vermişdir. Bu qurultaylar dünya azərbaycanlılarının birlik
və həmrəyliyinin təntənəsi baxımından mühüm tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Eyni
zamanda qurultaylar bir daha dünya azərbaycanlılarının Prezident cənab İlham
Əliyevin, deməli, Azərbaycan dövlətinin ətrafında sıx birləşdiyini təsdiqlədi.
Sevinc İmanova – Rayon GEM-in direktoru
Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi tarixi Qələbəmizi daha inamlı etdi
Artıq Dünya azərbaycanlıları 31 dekabr – Həmrəylik Gününü son
dərəcə böyük ruh yüksəkliyi ilə qarşılayırlar. Ümummilli məqsəd naminə birləşib
dəmir yumruğa çevrilməyi bacarmış Azərbaycan xalqı və onun qəhrəman Ordusu
Müzəffər Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Ermənistan
silahlı qüvvələrini darmadağın edərək torpaqlarımızın işğalına son qoyub.
Azərbaycanın əzəli tarixi torpağı olan Qarabağın düşmən işğalından azad
edilməsi, dövlətimizin ərazi bütövlüyünün bərpa olunması xalqımızı 30 ildən
artıq davam edən məğlubiyyət sindromundan qurtarmış və onu qalib xalqa çevirib.
Azərbaycançılıq amalı ətrafında milli-mənəvi bütövləşmə hərəkatının
başlanğıcını qoymuş ulu öndər Heydər Əliyevin vəsiyyəti şərəflə yerinə
yetirilib. Bu gün Füzulidə, Cəbrayılda, Zəngilanda, Qubadlıda, Kəlbəcərdə,
Ağdamda, Laçında, Şuşada və azad edilmiş digər torpaqlarımızda şanlı Azərbaycan
bayrağının dalğalanması ölkəmizin tarixində yeni inkişaf dövrünün başlandığını
təcəssüm etdirir.
Bu tarixi Zəfərə dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımız və
həmvətənlərimiz də dəyərli töhfə veriblər. Onlarda doğma Azərbaycanımızın haqq
işi naminə qüvvələrini birləşdirərək yaşadığı ölkələrin dövlət orqanlarına və
ictimaiyyətinə Vətən müharibəsi barədə doğru-düzgün məlumatlar çatdırıb, lazım
gəldikdə kütləvi tədbirlər keçirərək səslərini ucaltmışlardır.
Famil Abbasov –Vətən müharibəsi iştirakçsı
İslahat.az